تعیین فرسایش‌پذیری بادی در بخشی از اراضی شرق دریاچه ارومیه و بررسی ارتباط آن با ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک

چکیده درسال­های اخیر، بخش زیادی از عرصه آبی دریاچه ارومیه خشک و بستری از رسوبات ریزدانه شور در سطح زمین به وجود آمده که بسیار مستعد فرسایش بادی می­باشند. این پژوهش به­منظور بررسی فرسایش­پذیری بادی و رابطه آن با ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک در بخشی از اراضی شرق دریاچه ارومیه انجام شد. در مجموع 96 نمونه خاک از منطقه‌ای با مساحت 414000 هکتار از عمق 5 سانتی‌متری خاک با استفاده از روش تصادفی نظارت شده جمع‌آوری گردید. فرسایش­پذیری بادی نمونه­ها با استفاده از تونل بادی تحت پنج سرعت باد مختلف (5/9، 11، 5/12، 1/14 و 15 متر برثانیه) تعیین و در نهایت رابطه آن با ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که فرسایش­پذیری بادی در خاک­های منطقه در محدوده­ 98/49-76/0 ((gr m-2 min-1)/(m s-1)) متغیر بوده و با میانگین 21/10 و ضریب تغییرات 5/94 درصد از دامنه­ی تغییرات نسبتاً بالایی در منطقه برخوردار است. فرسایش­پذیری بادی با ویژگی­های فیزیکی خاک­ها از جمله میانگین اندازه قطر خاکدانه­ها، فراوانی ذرات ثانویه 75/4-2، 2-7/1 و 25/0-1/0 میلی­متر ارتباط معنی­دار دارد (001/0>p). نتایج نشان داد که در مقایسه با تمامی ویژگی­های خاک­ها، فراوانی جزء فرسایش­پذیر (خاکدانه­های کوچکتر از 85/0 میلی­متر) دارای مناسب­ترین ارتباط با  (755/0 = R2، 001/0>p) با فرسایش­پذیری خاک­ها بوده و با افزایش این جزء، مقدار فرسایش­پذیری به شکل نمایی افزایش می‌یابد. این شاخص با توجه به سادگی و سهولت تعیین آن، می­تواند به­عنوان بخشی از عامل خاک در مدل­های رایج پیش­بینی فرسایش بادی از قبیل WEQ و RWEQ در منطقه مورد استفاده قرار گرفته و باعث صرفه­جویی در هزینه و زمان برای تخمین فرسایش­پذیری خاک­ها گردد.